Alimenty na byłego małżonka (żonę/męża)

Kwestia obowiązku płacenia alimentów na byłą żonę lub byłego męża to temat, która spędza sen z powiek niejednego małżonka, decydującego się na wniesienie do sądu pozwu o rozwód. Od czego to zależy – kiedy trzeba płacić alimenty na byłą żonę, od czego zależy wysokość alimentów na małżonka czy alimenty na żonę (męża) są dożywotnie?

Na te oraz inne pytania dotyczące obowiązku alimentacyjnego pomiędzy byłymi małżonkami, a także kilka praktycznych wskazówek znajdziesz w dzisiejszym artykule, przygotowanym przez adwokata z Trójmiasta.

Alimenty na żonę (męża) - kiedy muszę płacić alimenty na byłego małżonka?

O ewentualnych alimentach na żonę lub męża po rozwodzie należy myśleć już w chwili składania pozwu rozwodowego. Zakres oraz długość obowiązku alimentacyjnego, a także w ogóle możliwość wniesienia pozwu o alimenty przez byłą żonę (męża) zależy bowiem od orzeczenia w przedmiocie winy za rozkład w pożyciu małżeńskim.

W wyroku rozwodowym sąd może stwierdzić, że oboje małżonkowie ponoszą winę za rozkład pożycia małżeńskiego, uznać jednego z małżonków wyłącznie winnym rozkładu pożycia małżeńskiego, bądź na zgodny wniosek żony i męża – odstąpić od orzekania o winie.

W sytuacji, w której to jeden z małżonków zostanie uznany za winnego rozkładu pożycia, np. mąż, to wówczas żona – jeżeli rozwód wpłynął na istotne pogorszenie sytuacji materialnej żony – może ona żądać od męża alimentów. Wówczas mąż płaci alimenty na byłą żonę i w ten sposób w odpowiednim zakresie przyczynia się do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb żony, nawet jeśli żona nie znajduje się w niedostatku. W praktyce więc – niemal w każdej sytuacji na skutek rozwodu dochodzi do istotnego pogorszenia sytuacji materialnej – zazwyczaj bowiem z dwóch pensji jest znacznie łatwiej się utrzymać i opłacić np. opłaty, które wtedy rozkładają się na dwie osoby – po rozwodzie zaś koszty zostają te same, ciążą tylko na jednej osobie i muszą być pokryte z jednego wynagrodzenia. Wyjątek może stanowić więc sytuacja, w której małżonek niewinny zarabia znacznie więcej od małżonka winnego i jego wkład w utrzymanie rodziny zawsze był nieznaczny. Są to jednak sytuacje rzadkie.

W przypadku, gdy żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia (a więc sąd zaniechał orzekania o winie lub uznał oboje małżonków winnymi rozkładu pożycia małżeńskiego) – wówczas małżonek, np. żona, która znajduje się w niedostatku, może żądać od męża rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Dożywotnie alimenty na żonę (męża) - do kiedy trwa obowiązek alimentacyjny?

Jednym z częściej powtarzających się pytań wśród klientów kancelarii jest pytanie – jak długo muszę płacić alimenty na byłego małżonka, czy to są dożywotnie alimenty na żonę (męża). Odpowiedź na to pytanie może być zależna od wielu czynników, jednak przede wszystkim od orzeczenia o winie w rozkładzie pożycia małżeńskiego.

Jak wspomniano powyżej – w wyroku rozwodowym sąd o rozkładzie pożycia małżeńskiego może orzec na trzy sposoby – stwierdzając, że oboje małżonkowie ponoszą winę za rozkład pożycia małżeńskiego, uznać jednego z małżonków wyłącznie winnym rozkładu pożycia małżeńskiego, bądź na zgodny wniosek żony i męża – odstąpić od orzekania o winie.

Jeżeli rozwód został orzeczony z wyłącznej winy jednego z małżonków, np. męża – to wówczas alimenty na żonę są „dożywotnie”. Obowiązek alimentów na byłą żonę w takiej sytuacji wygaśnie jedynie w razie zawarcia przez nią nowego małżeństwa.

W sytuacji, gdy do łożenia alimentów na byłą żonę (męża) zobowiązany jest małżonek, który nie był uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia (a więc gdy sąd nie orzekał o winie lub uznał, że oboje małżonkowie są winni rozpadowi pożycia małżeńskiego) – co do zasady obowiązek płacenia alimentów na byłą żonę (męża) wygasa z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu. Wyjątek od tej reguły stanowi sytuacja, gdy wydłużenie obowiązku alimentacyjnego, jest uzasadnione wyjątkowymi okolicznościami, podlegającymi ocenie sądu na żądanie uprawnionego do alimentów małżonka (żony/męża).

Ile wynoszą alimenty na małżonka (żonę/męża)?

Jednym z najczęstszych pytań, z jakim spotykam się w praktyce adwokata zajmującego się sprawami rodzinnymi, jest pytanie – ile wynoszą alimenty na żonę (męża)? Nie ma stałej kwoty, która zawsze jest zasądzana, a wysokość alimentów na małżonka jest zależna od kilku czynników.

Po pierwsze – w przypadku orzeczenia o wyłącznej winie jednego małżonka, np. męża – zobowiązany jest od zaspokajać usprawiedliwione potrzeby żony – nawet jeśli nie jest ona w niedostatku. Gdy żaden z małżonków nie jest winny rozkładowi pożycia małżeńskiego – małżonek żądający alimentów musi znajdować się w niedostatku, a zakres alimentów uzależniony jest z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Należy jednak mieć na uwadze, że usprawiedliwione potrzeby oceniane są indywidualnie – inaczej sytuacja będzie przedstawiała się w sytuacji np. żony znajdującej się w niedostatku, wówczas mąż płacący alimenty na żonę, ma zapewnić jej pewne minimum godnego życia. W przypadku wyłącznej winy – alimenty pełnią rolę swoistego „wyrównania” sytuacji, która uległa pogorszeniu wskutek rozwodu. Naturalnie więc w takiej sytuacji, jeśli małżonkowie żyli na wysokim poziomie finansowym, to alimenty na żonę (męża) mogą być znacznie wyższe.

Istotną kwestią są również możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego – w inne wysokości zostaną orzeczone alimenty przy zarobkach 3000 zł, a inne przy zarobkach 50.000 zł.

Równie istotną kwestią jest to, że wysokość alimentów na byłą żonę (męża) może ulec zmianie. Zgodnie z art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – jeżeli zmienią się możliwości zarobkowe lub majątkowe małżonka płacącego alimenty bądź zwiększą się usprawiedliwione potrzeby małżonka uprawnione, możliwa jest zmiana wysokości obowiązku.

Wysokość alimentów jest więc zależna od wielu aspektów – takich jak sytuacja zarówno małżonka, np. żony, która żąda alimentów, jak i męża, który płaci alimenty na żonę. Wpływ na zakres obowiązku alimentacyjnego małżonków ma także podstawa orzeczonego obowiązku – a więc wina w rozkładzie pożycia. W Internecie można znaleźć wiele tzw. „kalkulatorów alimentów” – mogą się one okazać przydatne jedynie orientacyjnie. Należy bowiem pamiętać, że sąd orzekając alimenty na byłego małżonka (żonę/męża) zawsze ocenia sytuację indywidualnie.

Alimenty na małżonka (żonę/męża) w trakcie małżeństwa - czy to możliwe?

Zgodnie z art. 27 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – oboje małżonkowie są zobowiązani przyczyniać się do zaspokajania rodziny, którą przez swój związek założyli. Na zakres tego obowiązku wpływ mają siły każdego z małżonków oraz ich możliwości zarobkowe i majątkowe. Zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.

Istnieje więc możliwość, w sytuacji, w której małżonkowie żyją w rozłączeniu, bądź jedno z nich nie wywiązuje się ze swoich obowiązków, by sąd nakazał płacić np. mężowi na żonę. W takiej sytuacji należy jednak wystąpić do sądu z powództwem o przyczynianie się do zaspokajania potrzeb rodziny. Nie ma bowiem podstawy prawnej – w trakcie trwania małżeństwa – do orzeczenia alimentów na żonę (męża). W praktyce jednak świadczenie to jest podobne.

Istnieje również możliwość, by sąd w trakcie postępowania rozwodowego orzekł o obowiązku łożenia alimentów na żonę lub męża w trybie zabezpieczenia. W takiej sytuacji musi zostać uprawdopodobnione występowanie przesłanek omówionych powyżej. Rozwiązanie takie – choć powszechne w przypadku alimentów na dzieci – względem małżonków stosowane jest rzadziej i raczej w przypadku małżonków będących w niedostatku, aniżeli z uwagi na winę. W takiej sytuacji technicznie rzecz biorąc również małżonek, np. mąż może być zobowiązany do płacenia alimentów na żonę.

Temat alimentów na byłego małżonka jest bardzo szeroki i wieloaspektowy. Specyfika spraw tego rodzaju sprawia zaś, że każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnego podejścia. Jeżeli nadal masz pytania co do swojej sytuacji – skontaktuj się z prawnikiem.