Alimenty na byłego małżonka (żonę/męża) to zagadnienie, które często budzi kontrowersje i jest źródłem nieporozumień między byłymi partnerami. Wbrew obiegowym opiniom, obowiązek alimentacyjny nie kończy się automatycznie wraz z rozwodem – w określonych sytuacjach jedno z byłych małżonków może być zobowiązane do finansowego wspierania drugiego, nawet przez wiele lat po rozstaniu. Jako adwokat specjalizujący się w sprawach rodzinnych, często spotykam się z pytaniami: kiedy sąd może zasądzić alimenty na byłą żonę lub byłego męża? Jak długo trzeba je płacić? Czy obowiązek ten dotyczy tylko osoby uznanej za winną rozkładu pożycia?
W tym artykule wyjaśniam, kto może ubiegać się o alimenty po rozwodzie, jakie przesłanki bierze pod uwagę sąd, czy wysokość alimentów można negocjować lub zmienić z czasem, oraz jakie prawa i obowiązki ma każda ze stron. Jeśli rozważasz dochodzenie alimentów lub chcesz się przed nimi bronić – znajdziesz tu praktyczne informacje i wskazówki, które pomogą Ci zrozumieć sytuację prawną i przygotować się do ewentualnego postępowania.
Alimenty na byłego małżonka to świadczenie pieniężne przyznawane po rozwodzie przez jednego z małżonków na rzecz drugiego w celu zapewnienia mu środków utrzymania, jeżeli spełnione zostaną przesłanki określone w przepisach prawa rodzinnego.
Roszczenie alimentacyjne przysługuje byłemu małżonkowi w przypadku wykazania, że:
O ewentualnych alimentach na żonę lub męża po rozwodzie należy myśleć zatem już w chwili składania pozwu rozwodowego. Zakres oraz długość obowiązku alimentacyjnego, a także w ogóle możliwość wniesienia pozwu o alimenty przez byłą żonę (męża) zależy bowiem od orzeczenia w przedmiocie winy za rozkład w pożyciu małżeńskim.
W wyroku rozwodowym sąd może stwierdzić, że oboje małżonkowie ponoszą winę za rozkład pożycia małżeńskiego, uznać jednego z małżonków wyłącznie winnym rozkładu pożycia małżeńskiego, bądź na zgodny wniosek żony i męża – odstąpić od orzekania o winie.
W sytuacji, w której to jeden z małżonków zostanie uznany za winnego rozkładu pożycia, np. mąż, to wówczas żona – jeżeli rozwód wpłynął na istotne pogorszenie sytuacji materialnej żony – może ona żądać od męża alimentów. Wówczas mąż płaci alimenty na byłą żonę i w ten sposób w odpowiednim zakresie przyczynia się do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb żony, nawet jeśli żona nie znajduje się w niedostatku. W praktyce więc – niemal w każdej sytuacji na skutek rozwodu dochodzi do istotnego pogorszenia sytuacji materialnej – zazwyczaj bowiem z dwóch pensji jest znacznie łatwiej się utrzymać i opłacić np. opłaty, które wtedy rozkładają się na dwie osoby – po rozwodzie zaś koszty zostają te same, ciążą tylko na jednej osobie i muszą być pokryte z jednego wynagrodzenia. Wyjątek może stanowić więc sytuacja, w której małżonek niewinny zarabia znacznie więcej od małżonka winnego i jego wkład w utrzymanie rodziny zawsze był nieznaczny. Są to jednak sytuacje rzadkie.
W przypadku, gdy żaden z małżonków nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia (a więc sąd zaniechał orzekania o winie lub uznał oboje małżonków winnymi rozkładu pożycia małżeńskiego) – wówczas małżonek, np. żona, która znajduje się w niedostatku, może żądać od męża rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
Tak, obowiązek alimentacyjny po rozwodzie może dotyczyć zarówno byłej żony, jak i byłego męża, o ile spełnione są przesłanki wynikające z przepisów prawa rodzinnego. kodeks Rodzinny i opiekuńczy nie uzależnia przyznania alimentów od płci małżonka, lecz od jego sytuacji materialnej, zdrowotnej oraz zdolności do samodzielnego utrzymania się. W praktyce oznacza to, że jeśli po rozwodzie np. były mąż popadnie w niedostatek z powodu choroby uniemożliwiającej mu pracę, a była żona ma znacznie lepszą sytuację finansową, to on może domagać się alimentów. Analogicznie, jeśli była żona z różnych powodów nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich niezbędnych potrzeb, a były mąż ma wysokie dochody, sąd może zasądzić alimenty na jej rzecz.
Tak, obowiązek alimentacyjny po rozwodzie może dotyczyć zarówno byłej żony, jak i byłego męża, o ile spełnione są przesłanki wynikające z przepisów prawa rodzinnego. kodeks Rodzinny i opiekuńczy nie uzależnia przyznania alimentów od płci małżonka, lecz od jego sytuacji materialnej, zdrowotnej oraz zdolności do samodzielnego utrzymania się. W praktyce oznacza to, że jeśli po rozwodzie np. były mąż popadnie w niedostatek z powodu choroby uniemożliwiającej mu pracę, a była żona ma znacznie lepszą sytuację finansową, to on może domagać się alimentów. Analogicznie, jeśli była żona z różnych powodów nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich niezbędnych potrzeb, a były mąż ma wysokie dochody, sąd może zasądzić alimenty na jej rzecz.
W przypadku rozwodu bez orzekania o winie lub z winy obu stron, konieczne jest wykazanie stanu niedostatku przez małżonka domagającego się alimentów.
W przypadku rozwodu z orzeczeniem o wyłącznej winie jednego małżonka, wystarczające jest wykazanie znacznego pogorszenia sytuacji materialnej niewinnego małżonka w porównaniu do sytuacji sprzed rozwodu.
Niedostatek to sytuacja, w której były małżonek nie jest w stanie samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych (np. wyżywienia, mieszkania, leczenia), pomimo podejmowania uzasadnionych starań w celu uzyskania środków utrzymania.
Nie oznacza to jednak, że wystarczy wykazać niższy standard życia niż przed rozwodem – kluczowe jest wykazanie, że osoba uprawniona nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać, pomimo starań
o poprawę swojej sytuacji finansowej.
W praktyce, sądy najczęściej przyznają alimenty na rzecz małżonka poważnie schorowanego, który nie jest w stanie podjąć intratnego zatrudnienia, a nadto nie dysponuje majątkiem pozwalającym na jego spieniężenie lub czerpanie z niego zysków. Zdarza się także, iż jeden z małżonków (najczęściej żona) poświęciła wiele lat na wychowanie dzieci i prowadzenie domu, przez co nie pracowała zawodowo – a tym samym nie dysponuje odpowiednim doświadczeniem i kwalifikacjami do podjęcia dobrze płatnej pracy. Wszystko tak naprawdę zależy od okoliczności danej sprawy, które w każdym przypadku są inne i wymagające analizy.
Sąd nie uzna, że były małżonek znajduje się w niedostatku, kiedy celowo nie podejmuje pracy obiektywnie mając takie możliwości (np. jest zdolny do pracy i powinien wykorzystywać swoje możliwości zarobkowe, nawet jeśli są one ograniczone), jak również kiedy majątek byłego małżonka pozwala na samodzielne utrzymanie się (np. na skutek możliwości czerpania zysków
z najmu).
Znaczne pogorszenie sytuacji materialnej to istotne obniżenie standardu życia małżonka niewinnego w porównaniu do sytuacji sprzed rozwodu, które jest skutkiem ustania wspólnoty majątkowej i podziału obowiązków finansowych. Jeśli rozwód został orzeczony z wyłącznej winy drugiego małżonka, wystarczy wykazać „znaczne pogorszenie sytuacji materialnej” – nie jest wymagane, aby małżonek znajdował się w niedostatku. W praktyce oznacza to, że osoba, której sytuacja finansowa pogorszyła się po rozwodzie, może domagać się alimentów, nawet jeśli nadal ma środki na życie, ale ich poziom znacząco spadł.
Sąd, dokonując oceny czy takie istotne pogorszenie nastąpiło, porównuje sytuację majątkową małżonka przed rozwodem i po rozwodzie, biorąc pod uwagę m.in.:
Należy pamiętać, że nie każde obniżenie standardu życia uprawnia do alimentów. Jeśli były małżonek nadal jest w stanie samodzielnie zaspokajać swoje podstawowe potrzeby, ale musi ograniczyć wydatki na tzw. dobra luksusowe, sąd może uznać, że nie doszło do znacznego pogorszenia jego sytuacji materialnej. Nie uzasadnia zasądzenia alimentów np. chęć pokrycia z nich wydatków na markowe ubrania czy drogie wakacje, jeżeli były małżonek nadal ma wystarczające dochody na zaspokojenie swoich wszystkich, bieżących i racjonalnych wydatków (związanych z wyżywieniem, opłaceniem mieszkania, odzieżą, leczeniem etc.).
W przypadku rozwodu bez orzekania o winie obowiązek alimentacyjny może zostać nałożony, jednak wymaga wykazania, że były małżonek znajduje się w stanie niedostatku.
Jeśli jeden z byłych małżonków znajdzie się w stanie niedostatku, może żądać alimentów od drugiego małżonka, o ile ten posiada odpowiednie możliwości finansowe.
Obowiązek alimentacyjny w przypadku rozwodu bez orzekania o winie co do zasady wygasa z upływem 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, choć istnieje możliwość jego sądowego przedłużenia – w tym celu należy złożyć do sądu pozew o przedłużenie obowiązku alimentacyjnego. Z reguły do uwzględnienia takiego powództwa dochodzi w wyjątkowych sytuacjach, np. z przypadku poważnej choroby lub niepełnosprawności małżonka uprawnionego do alimentów, braku realnej możliwości podjęcia zatrudnienia czy też niezawinionej, bardzo trudnej sytuacji materialnej.
Obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami każdorazowo wygasa w przypadku zawarcia przez uprawnionego nowego małżeństwa oraz śmierci małżonka zobowiązanego do zapłaty alimentów.
Jeśli rozwód nastąpił z orzeczeniem o wyłącznej winie jednego z małżonków, małżonek niewinny może żądać alimentów w przypadku znacznego pogorszenia swojej sytuacji materialnej.
Jeśli rozwód nastąpił bez orzekania o winie lub z winy obu stron, alimenty mogą być przyznane tylko w razie niedostatku uprawnionego.
Małżonek uznany za wyłącznie winnego w ogóle nie może dochodzić alimentów od drugiego małżonka.
Obowiązek alimentacyjny w przypadku rozwodu bez orzekania o winie co do zasady wygasa
z upływem 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego
W przypadku rozwodu z wyłącznej lub obopólnej winy, obowiązek alimentacyjny – co do zasady – jest z kolei dożywotni. Oczywiście istnieje tutaj możliwość ubiegania się o uchylenie alimentów przez pozwanego, jeżeli zaistniały okoliczności uzasadniające taką zmianę stosunków.
Obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami każdorazowo wygasa w przypadku zawarcia przez uprawnionego nowego małżeństwa oraz śmierci małżonka zobowiązanego do zapłaty alimentów.
Roszczenie o alimenty podlega przedawnieniu, co oznacza, że po upływie określonego czasu nie będzie już możliwe dochodzenie tych alimentów.
Roszczenie o alimenty na rzecz byłego małżonka przedawnia się po upływie 3 lat od momentu,
w którym alimenty stały się wymagalne. Oznacza to, że osoba uprawniona do alimentów ma prawo dochodzić zaległych alimentów przez okres trzech lat od dnia, w którym alimenty powinny były być płacone. Po tym czasie roszczenie ulega przedawnieniu i nie można już dochodzić zaległych alimentów za ten okres.
Przedawnienie alimentów może zostać przerwane w przypadku podjęcia działań prawnych przez stronę uprawnioną (np. wniesienie pozwu), co skutkuje rozpoczęciem biegu przedawnienia na nowo.
Przedłużenie obowiązku alimentacyjnego dotyczy sytuacji, w której rozwód został orzeczony bez orzekania o winie – wówczas obowiązek ten co do zasady wygasa z upływem 5 lat od dnia uprawomocnienia się wyroku rozwodowego.
Przedłużenie alimentów na byłego małżonka może przykładowo nastąpić w następujących przypadkach:
Sąd, orzekając o przedłużeniu pięcioletniego terminu trwania obowiązku alimentacyjnego między byłymi małżonkami, określa w sentencji wyroku czas, na jaki termin ten został przedłużony, jeżeli w okolicznościach sprawy możliwe jest ustalenie daty końcowej przedłużenia. W innych przypadkach sąd orzeka o przedłużeniu obowiązku alimentacyjnego bez wskazywania terminu końcowego.
Wysokość alimentów na byłego małżonka nie jest sztywno określona przez prawo, a jej wysokość zależy od indywidualnych okoliczności każdej sprawy.
Sąd ustala wysokość alimentów na podstawie kilku czynników, w tym:
Alimenty są ustalane przez sąd w formie kwoty miesięcznej. Nie ma minimalnej lub maksymalnej kwoty alimentów na byłego małżonka. Wysokość alimentów może być różna i zależy od wymienionych wyżej czynników. Sąd stara się zrównoważyć potrzeby osoby uprawnionej
z możliwościami finansowymi osoby zobowiązanej do alimentów.
Nie ma możliwości ustalenia alimentów jako jednorazowej zapłaty. Alimenty ustalane są w formie regularnych, miesięcznych płatności i mają na celu zapewnienie bieżącego utrzymania osoby uprawnionej do alimentów. Charakter alimentów uniemożliwia ich ustalenie w formie jednorazowego świadczenia.
Wysokość alimentów ustaloną przez sąd może zostać zmieniona na wniosek każdej ze stron – zarówno małżonka uprawnionego, jak i zobowiązanego do alimentów, jeżeli wystąpią określone zmiany w okolicznościach, które uzasadniają konieczność zmiany wysokości alimentów.
Aby zmienić wysokość alimentów, należy złożyć pozew o zmianę wysokości alimentów do sądu (pozew o podwyższenie alimentów w przypadku powoda lub pozew o obniżenie alimentów
w przypadku pozwanego). W takim pozwie należy szczegółowo uzasadnić zmiany okoliczności, które mają wpływ na wysokość alimentów, i wykazać, dlaczego dotychczasowa kwota alimentów nie odpowiada aktualnym potrzebom lub możliwościom zarobkowym.
W pozwie należy wskazać:
Aby skutecznie ubiegać się o alimenty po rozwodzie, należy złożyć do sądu rodzinnego pozew
o alimenty na byłego małżonka. Do pozwu należy dołączyć szereg dokumentów potwierdzających zarówno sytuację finansową i życiową osoby ubiegającej się o alimenty, jak i możliwości zarobkowe byłego małżonka, to jest:
Podsumowując, aby skutecznie dochodzić alimentów, należy dostarczyć dokumenty potwierdzające zarówno niedostatek lub znaczne pogorszenie sytuacji materialnej uprawnionego, jak i możliwości finansowe zobowiązanego do alimentacji. Każda sprawa jest rozpatrywana indywidualnie, dlatego im więcej dowodów zostanie przedstawionych, tym większa szansa na uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia.
Pozew o alimenty na byłego małżonka to formalny dokument składany w sądzie, w którym osoba uprawniona domaga się zasądzenia określonej kwoty alimentów. Aby pozew był skuteczny, musi zawierać określone elementy wynikające z przepisów prawa.
W szczególności pozew musi zawierać w szczególności oznaczenie stron, oznaczenie sądu, dokładnie określone żądanie, wskazanie faktów na których oparte jest żądanie oraz wskazanie dowodów i informacja czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu.
Pozew o alimenty należy złożyć w sądzie rejonowym (wydział rodzinny i nieletnich) właściwym dla miejsca zamieszkania powoda (osoby domagającej się alimentów), lub miejsca zamieszkania pozwanego (byłego małżonka). Powód może samodzielnie wybrać, który z tych sądów będzie właściwy, przy czym należy w pozwie uzasadnić wybór sądu.
W nagłówku pozwu pamiętaj o wskazaniu danych stron – imienia, nazwiska, numeru PESEL i adresu zamieszkania powoda, a także imienia, nazwiska i adresu zamieszkania pozwanego (PESEL pozwanego nie jest konieczny, ale wskaż go jeśli jest Ci znany). W nagłówku pozwu podaj wartość przedmiotu sporu – jest to kwota żądanych miesięcznie alimentów, pomnożona przez 12 miesięcy.
W treści żądania pozwu wnieś o zasądzenie od pozwanego alimentów na swoją rzecz w określonej kwocie miesięcznie (np. po 1.000 zł miesięcznie), terminu płatności (np. do 10 dnia każdego miesiąca z góry) oraz nie zapomnij o dopisku: „wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności każdej raty”.
Możesz także sformułować wniosek o udzielenie zabezpieczenia roszczenia, co pozwoli Ci na uzyskanie alimentów do czasu prawomocnego zakończenia postępowanie. Proces może trwać bardzo długo, zatem w każdym wypadku zalecamy złożenie pozwu wraz z wnioskiem
o zabezpieczenie.
W dalszej kolejności wymień wszystkie wnioski dowodowe wraz z faktami, na które je powołujesz (dokumenty, przesłuchanie stron, przesłuchanie świadków, wnioski o zwrócenie się przez sąd o określoną dokumentację pozwanego).
W uzasadnieniu należy opisać:
Pozew o alimenty na byłego małżonka jest zwolniony z opłat sądowych. Powód nie musi uiszczać żadnej opłaty przy składaniu pozwu. Pozew należy podpisać własnoręcznie oraz złożyć go w dwóch egzemplarzach – jeden egzemplarz dla sądu, drugi dla pozwanego.
Po wpłynięciu pozwu sąd bada, czy spełnia on wymogi formalne. Może przyjąć pozew i nadać mu bieg, bądź też wezwać powoda do uzupełnienia braków formalnych. Sprawie nadawana jest sygnatura – numer identyfikacyjny, na który składa się liczba porządkowa oraz rok, w którym sprawa została zarejestrowana.
Jeżeli pozew spełnia wszystkie wymogi formalne, sąd wysyła jego odpis pozwanemu, który ma prawo do złożenia odpowiedzi na pozew w wyznaczonym przez sąd terminie (nie krótszym niż 2 tygodnie) i przedstawienia w niej swoich argumentów oraz wniosków dowodowych. Pozwany może uznać pozew w całości bądź w części, albo też domagać się oddalenia powództwa w całości.
Następnie sąd wyznacza termin rozprawy i wzywa strony oraz ewentualnych świadków. Strony są zobowiązane do osobistego stawiennictwa, chyba że sąd postanowi inaczej. Jeżeli został złożony wniosek o udzielenie zabezpieczenia, sąd może go rozpoznać jeszcze przed wyznaczeniem terminu rozprawy.
Podczas rozprawy, których może być więcej niż jedna, sąd przeprowadza postępowanie dowodowe – obejmuje ono przesłuchanie stron oraz wezwanych świadków. Pomiędzy rozprawami sąd podejmuje czynności zawnioskowane przez strony (np. zwraca się do odpowiednich organów
o dostarczenie wnioskowanej dokumentacji), a także dokonuje analizy stanowisk stron oraz przedłożonych przez nie dowodów.
Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego sąd zamyka rozprawę i ogłasza wyrok. Sąd może zasądzić alimenty w pełnej wysokości wnioskowanej przez powoda; zasądzić alimenty w niższej kwocie albo oddalić powództwo w całości. Wyrok podlega natychmiastowemu wykonaniu – jeżeli sąd zasądzi alimenty, otrzymasz drogą pocztową orzeczenie sądu wraz z klauzulą wykonalności, co uprawnia Cię do złożenia wniosku do komornika, jeśli pozwany nie będzie regulował alimentów.
Jeżeli któraś ze stron nie zgadza się z wyrokiem, może złożyć apelację do sądu okręgowego. W tym celu w pierwszej kolejności należy złożyć w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyroku wniosek
o sporządzenie pisemnego uzasadnienia i doręczenia odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem. Następnie, w terminie 14 dni od doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem, należy złożyć apelację – apelację kierujesz do sądu okręgowego, ale za pośrednictwem sądu rejonowego, który wydał wyrok (i to w sądzie rejonowym należy złożyć apelację na biurze podawczym bądź wysłać listem poleconym). Apelacja daje szansę na ponowne rozpatrzenie sprawy przez wyższą instancję, która może zmienić lub utrzymać wyrok sądu pierwszej instancji.
W postępowaniu o alimenty na byłego małżonka istotne są dowody potwierdzające zarówno potrzeby osoby uprawnionej, jak i możliwości finansowe osoby zobowiązanej. Dowody mogą obejmować dokumenty dotyczące dochodów, wydatków, sytuacji zdrowotnej, zmiany sytuacji życiowej po rozwodzie, a także świadectwa osób, które mogą poświadczyć stan faktyczny. Oto rodzaje dowodów, które mogą być przydatne w takim postępowaniu:
Obowiązek alimentacyjny może wygasnąć lub zostać uchylony na podstawie kilku przesłanek, które zostały określone w artykułach tego kodeksu. Oto najważniejsze z nich:
Obowiązek alimentacyjny wobec byłego małżonka ustaje, jeżeli uprawniony do alimentów zawrze nowe małżeństwo. Zawarte małżeństwo stanowi podstawę do uznania, że uprawniony do alimentów ma zapewnione środki do życia dzięki nowemu małżonkowi.
Jeżeli uprawniony do alimentów poprawił swoją sytuację materialną i jest w stanie samodzielnie się utrzymać, obowiązek alimentacyjny może zostać uchylony. Dotyczy to sytuacji, w której osoba uprawniona do alimentów uzyskuje dochody wystarczające do zapewnienia sobie utrzymania lub staje się samodzielna finansowo.
Jeśli stan zdrowia osoby uprawnionej do alimentów ulegnie poprawie, a ona odzyska zdolność do pracy, obowiązek alimentacyjny może zostać uchylony. Zatem, jeżeli wcześniejszy stan zdrowia uniemożliwiał jej podjęcie pracy lub samodzielne utrzymanie, a po leczeniu ta sytuacja się zmienia, obowiązek alimentacyjny wygasa.
Obowiązek alimentacyjny może zostać uchylony, jeżeli osoba obowiązana do alimentów straci zdolność do zapewnienia sobie dochodów (np. wskutek ciężkiej choroby, wypadku) i nie jest w stanie spełniać tego obowiązku.
Obowiązek wygasa również w przypadku śmierci jednej ze stron postępowania (uprawnionego do alimentów lub obowiązanego). W takim przypadku nie ma już podstaw do dalszego świadczenia alimentacyjnego.
Zmiana lub uchylenie obowiązku alimentacyjnego może nastąpić, jeżeli wystąpią istotne zmiany
w okolicznościach, które miały wpływ na wysokość lub trwałość tego obowiązku. Wśród najczęstszych podstaw zmiany lub uchylenia obowiązku alimentacyjnego znajdują się:
Aby rozpocząć procedurę zmiany lub uchwały obowiązku alimentacyjnego, należy złożyć pozew
o zmianę wysokości alimentów do sądu rejonowego (wydziału rodzinnego i nieletnich). Pozew musi zawierać dokładne uzasadnienie wniosku, wykazanie okoliczności, które zasługują na zmianę wysokości alimentów oraz ewentualnie dokumenty potwierdzające zmiany w sytuacji stron (np. zaświadczenie o dochodach, zaświadczenie o stanie zdrowia).
Procedura sądowa wygląda tak samo jak w przypadku pozwu o zasądzenie alimentów od byłego małżonka.
Przepisy prawa przewidują zarówno środki cywilnoprawne, jak i karne, które mają na celu wyegzekwowanie należnych świadczeń alimentacyjnych. Oto, co może grozić za niepłacenie alimentów na byłego małżonka:
Jeżeli osoba zobowiązana do płacenia alimentów nie spełnia tego obowiązku, uprawniony ma możliwość złożenia wniosku o egzekucję alimentów. Komornik sądowy może wtedy przeprowadzić egzekucję z majątku dłużnika.Komornik ma prawo m.in. do:
Uchylanie się od obowiązku płacenia alimentów na rzecz osób do nich uprawnionych stanowi przestępstwo określone w art. 209 Kodeksu karnego. Przepis ten wskazuje, kto może zostać pociągnięty do odpowiedzialności oraz jakie sankcje grożą za jego popełnienie.
Podstawowa forma tego przestępstwa występuje wtedy, gdy osoba zobowiązana do uiszczania alimentów unika spełnienia tego obowiązku, mimo że został on określony co do wysokości na podstawie orzeczenia sądu, ugody zawartej przed sądem lub innym organem, bądź umowy. Odpowiedzialność karna pojawia się, gdy zaległości alimentacyjne osiągną wartość co najmniej trzech świadczeń okresowych lub gdy świadczenie o charakterze jednorazowym pozostaje nieuregulowane przez minimum trzy miesiące. W takiej sytuacji sprawca może zostać ukarany grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawieniem wolności do roku.
Prawo karne przewiduje także surowszą kwalifikację tego przestępstwa. Ma ona miejsce wówczas, gdy brak płatności alimentów prowadzi do sytuacji, w której osoba uprawniona nie jest w stanie zaspokoić podstawowych potrzeb życiowych i zostaje pozbawiona środków do egzystencji.
W takim przypadku sprawcy grozi kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do dwóch lat.
Zatrzymanie prawa jazdy jest jedną z metod skłonienia dłużników alimentacyjnych do wywiązywania się z obowiązków finansowych wobec uprawnionych osób. Procedura ta obejmuje kilka etapów, a kluczową rolę odgrywają organy administracyjne oraz urząd pracy.
Prawo jazdy dłużnika alimentacyjnego może zostać zatrzymane na wniosek osoby uprawnionej, jeśli:
Jeżeli dłużnik odmawia złożenia oświadczenia majątkowego, nie chce się zarejestrować w urzędzie pracy lub bez uzasadnionej przyczyny nie podejmuje proponowanej pracy, stażu czy szkolenia – zostaje uznany za osobę uchylającą się od obowiązków alimentacyjnych. Gdy decyzja o uznaniu dłużnika za uchylającego się od płacenia alimentów stanie się ostateczna – wójt, burmistrz lub prezydent miasta kieruje do starosty wniosek o zatrzymanie prawa jazdy.
Jeśli były małżonek uchyla się od płacenia alimentów, osoba uprawniona () ma do dyspozycji kilka środków prawnych, które mogą pomóc w egzekwowaniu należnych świadczeń.
Najskuteczniejszą metodą dochodzenia alimentów jest wszczęcie egzekucji komorniczej. W tym celu należy:
Jak wskazano wcześniej, odpowiedzialność karna dłużnika pojawia się, gdy zaległości alimentacyjne osiągną wartość co najmniej trzech świadczeń okresowych lub gdy świadczenie o charakterze jednorazowym pozostaje nieuregulowane przez minimum trzy miesiące. W takim przypadku osoba uprawniona może złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do prokuratury lub na policję i złożyć wniosek o ściganie dłużnika.
Jeśli egzekucja komornicza jest bezskuteczna, a dochód rodziny na osobę nie przekracza określonego progu (obecnie 1209 zł netto), można ubiegać się o świadczenie z Funduszu Alimentacyjnego. W tym celu należy złożyć stosowny wniosek w urzędzie miasta lub gminy,.
Jeśli przez 6 miesięcy dłużnik płaci mniej niż połowę zasądzonych alimentów, a egzekucja komornicza jest nieskuteczna, można złożyć wniosek do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o uznanie dłużnika za osobę uchylającą się od obowiązków. W razie potwierdzenia uchylania się organ administracyjny kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika.
Tak, w przypadku niepłacenia alimentów można domagać się ich egzekucji przez komornika. Jest to najczęściej stosowana metoda dochodzenia zaległych świadczeń. Aby komornik mógł podjąć działania, konieczne jest:
Mediacja w sprawach o alimenty na byłego małżonka jest możliwa. Muszą jednak wyrazić na nią dwie strony sporu – w przeciwnym razie do mediacji nie dojdzie. Mediacja może odbyć się zarówno przed wszczęciem postępowania sądowego, jak i w jego toku – jeżeli strony dojdą do porozumienia, wówczas mediator przesyła sądowi ugodę do zatwierdzenia (wówczas ma ona moc wyroku).
W przypadku alimentów zasądzonych na byłego małżonka, alimenty otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych do wysokości nieprzekraczającej kwoty 700 zł miesięcznie.
Jeżeli zasądzono kwotę alimentów powyżej 700 zł miesięcznie, wówczas nadwyżka musi zostać wykazana w PIT jako dochód i zostanie opodatkowana według obowiązujących stawek.
Jeśli natomiast otrzymujesz alimenty na podstawie prywatnego porozumienia, to musisz odprowadzić podatek od całej kwoty alimentów i uwzględnić je w PIT.
Należy również pamiętać o kwocie wolnej od podatku (w 2025 roku jest to 30.000 zł). Jeśli całkowity dochód (w tym alimenty) nie przekracza 30 000 zł rocznie, to podatnik nie płaci podatku.
Tak, w Polsce można dochodzić alimentów od byłego małżonka, który mieszka za granicą. Zgodnie z brzmieniem art. 1103 (3) §1 Kodeksu postępowania cywilnego, sprawy o alimenty należą do jurysdykcji krajowej także wtedy, gdy powodem jest uprawniony, który ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej.
Osoby zainteresowane realizacją alimentów od dłużnika przebywającego poza granicami Polski mogą skorzystać z pomocy sądu okręgowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wierzyciela. W tym celu należy złożyć odpowiedni wniosek — drogą pocztową lub bezpośrednio w biurze podawczym sądu. Po jego otrzymaniu sąd skontaktuje się z wnioskodawcą w celu dalszego opracowania dokumentów niezbędnych do przekazania sprawy do właściwego organu państwa,
w którym mieszka dłużnik alimentacyjny.
Egzekucja alimentów z zagranicy możliwa jest wyłącznie na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu, w którym alimenty zostały zasądzone w konkretnej, kwotowej wysokości. Warunkiem złożenia wniosku o taką egzekucję jest istnienie co najmniej dwumiesięcznej zaległości — czyli pełnych dwóch miesięcy niewypłaconych alimentów.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2000 r. IV CKN 1222/00
„Nie sposób przyjąć istnienia obowiązku alimentacyjnego w sytuacji, gdy poziom życia obojga rozwiedzionych małżonków jest zbliżony.”
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2000 r. IV CKN 1230/00
„Rozwiedzionego małżonka, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego, nie można obarczać alimentami na rzecz drugiego z rozwiedzionych małżonków, gdy obarczenie go takim obowiązkiem powodowałoby stan niedostatku po jego stronie.”
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 1999 r. III CKN 146/99
„Stan niedostatku zachodzi wtedy, gdy uprawniony nie ma w ogóle lub nie ma dostatecznych własnych środków utrzymania, które mogłyby zaspokoić jego usprawiedliwione potrzeby.
W niedostatku znajdują się osoby, które nie mają żadnych lub wystarczających możliwości zarobkowych lub majątkowych. Będą to np. osoby niezdolne do pracy z powodu choroby lub podeszłego wieku, nie pobierające renty w ogóle lub pobierające ją w wysokości nie pozwalającej na pokrycie wszystkich ich usprawiedliwionych potrzeb, jeśli oczywiście nie mają majątku, z którego te potrzeby mogłyby być zaspokojone.”
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 1998 r. II CKN 88/98
„Małżonek znajduje się w niedostatku wtedy, gdy własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części.”
Co to są alimenty na byłego małżonka?
Alimenty na byłego małżonka to świadczenie pieniężne, które jedna ze stron po rozwodzie może być zobowiązana płacić drugiej, jeśli spełnione są określone warunki prawne.
Jakie warunki należy spełnić, aby uzyskać alimenty po rozwodzie?
W przypadku rozwodu bez orzekania o winie lub z winy obu stron, konieczne jest wykazanie stanu niedostatku przez małżonka domagającego się alimentów. W przypadku rozwodu z orzeczeniem o wyłącznej winie jednego małżonka, wystarczające jest wykazanie znacznego pogorszenia sytuacji materialnej niewinnego małżonka w porównaniu do sytuacji sprzed rozwodu.
Czy alimenty na byłego małżonka dotyczą zarówno kobiet, jak i mężczyzn?
Tak, obowiązek alimentacyjny może dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn – prawo nie rozróżnia płci w tej sytuacji.
Ile wynoszą alimenty na byłego małżonka?
Nie ma stałej kwoty – sąd ustala ją indywidualnie, biorąc pod uwagę w szczególności możliwości finansowe zobowiązanego i potrzeby uprawnionego, a także czas trwania małżeństwa, sytuację zdrowotną czy też zdolności osoby uprawnionej do pracy i samodzielnego utrzymania się.
Spis treści Tymczasowe aresztowanie to środek zapobiegawczy, stosowany na okres trzech miesięcy (z możliwością przedłużenia…
Spis treści Część spraw prowadzonych w mojej kancelarii to tzw. sprawy rodzinne. Pewną ich część…
Spis treści Jeżeli tutaj jesteś to zapewne poszukujesz pomocy. Dobrze trafiłeś. W tym artykule opiszę…
Spis treści Sprawy o przestępstwa narkotykowe to jedne z tych spraw gdzie obecność adwokata wydaje…
Spis treści Co grozi za jazdę pod wpływem alkoholu w 2025? Za jazdę pod wpływem…
Testament: co to jest, jak go napisać, by skutecznie przekazać majątek bliskiej osobie. Wzór z…