Spis treści
Czym jest spis inwentarza?
Spis inwentarza to formalna procedura, którą przeprowadza komornik na podstawie postanowienia sądu. Ma to na celu ustalenie przedmiotów wchodzących w skład majątku spadkowego, ich wartości, a także ustalenie ewentualnych długów spadkowych i ich wysokości. W spisie inwentarza uwzględnia się aktywa (stan czynny) i pasywa (stan bierny) spadku. Z procedury spisu inwentarza powstaje dokument – protokół ze spisu inwentarza. Ma on moc dokumentu urzędowego, co powoduje, że stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo stwierdzone.
Wniosek o sporządzenie spisu inwentarza może być także zgłoszony bezpośrednio komornikowi. Wniosek może złożyć osoba, która uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą. Uprawnionymi do złożenia wniosku są także wykonawcy testamentu lub wierzyciele spadkodawcy, mający pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy.Wniosek o sporządzenie spisu inwentarza może być także zgłoszony bezpośrednio komornikowi. Wniosek może złożyć osoba, która uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą. Uprawnionymi do złożenia wniosku są także wykonawcy testamentu lub wierzyciele spadkodawcy, mający pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy.
Czy spis inwentarza jest obowiązkowy?
Co do zasady, nie ma obowiązku złożenia wniosku o sporządzenia spisu inwentarza. Jest to prawo, nie obowiązek spadkobiercy. Postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza może być jednak wydane przez sąd z urzędu wtedy, jeżeli sąd uzna to za konieczne, na przykład w sprawie z zakresu zarządu spadkiem nieobjętym, w której nie doszło do jego wykonania.
Kto może złożyć wniosek o spis inwentarza?
Wniosek o spis inwentarza może złożyć osoba, która uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą. Uprawnionymi do złożenia wniosku są także wykonawcy testamentu lub wierzyciele spadkodawcy, mający pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy.
Po co składać wniosek o spis inwentarza?
Spis inwentarza jest niezwykle przydatny przy ustalaniu majątku spadkowego. Jeżeli nie znałeś spadkodawcy, a masz interes w ustaleniu co wchodzi w skład majątku spadkowego – złóż wniosek o spis inwentarza. Co ci to da? Będziesz wiedział jakie przedmioty wchodzą do spadku. Będziesz znał również długi spadkowe oraz ich wysokość. Wniosek jest również przydatny w sytuacji kiedy spadkodawca pozostawił długi, a ty przyjąłeś spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Wówczas otrzymasz dokument, którym będziesz mógł bronić się przed wierzycielami.
Spis inwentarza przez komornika – procedura
Wniosek o sporządzenie spisu inwentarza.
Stosowny wniosek można złożyć w sądzie spadku. Zazwyczaj jest to sąd ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Co więcej, można złożyć wniosek bezpośrednio u komornika. Właściwy komornik to ten, który obszarem działania obejmuje rejon sądu spadku.We wniosku podaj swoje dane: imię, nazwisko, adres i PESEL. Następnie, wymień uczestników postępowania i ich adresy, czyli zazwyczaj innych spadkobierców. Kolejno, wskaż dane zmarłego: imię, nazwisko, datę i miejsce zgonu. Co ważne, dołącz akt zgonu oraz dokument potwierdzający twoje uprawnienia, na przykład postanowienie sądu albo akt stanu cywilnego. Dodatkowo, wskaż znany ci majątek spadkowy i długi zmarłego. Chociaż komornik wszystko zweryfikuje, warto przekazać wszelkie informacje o spadku. Nie jest to konieczne, ale ułatwi pracę.
Przebieg czynności spisowych.
Komornik sądowy powinien działać niezwłocznie po otrzymaniu wniosku. Równocześnie z podjęciem pierwszej czynności zawiadamia o tym sąd spadku. Następnie sąd wydaje postanowienie w przedmiocie sporządzenia spisu inwentarza.Komornik zamieszcza w spisie przedmioty ze spadku i zapisy windykacyjne, podając wartość każdego przedmiotu. Dodatkowo uwzględnia długi spadkowe i ich wysokość. Wartość przedmiotów ustala według stanu i cen z chwili otwarcia spadku. Podobnie określa wysokość długów spadkowych. Zwraca się do odpowiednich organów celem ustalenia, czy spadkodawca posiadał w dniu śmierci nieruchomości, pojazdy mechaniczne, rachunki bankowe etc. Komornik z urzędu ustala i wpisuje wszystkie te informacje.
Komornik wykazuje w spisie także wartość stanu czynnego spadku. Uwzględnia przy tym rzeczy i prawa sporne. Jeśli wycena wymaga specjalistycznej wiedzy, powołuje biegłego. Następnie biegły dokonuje oszacowania wartości. Nadzór nad komornikiem sprawuje sąd, który wydał postanowienie. Po zakończeniu spisu komornik przesyła akta do sądu spadku.
Czym jest wykaz inwentarza?
Wykaz inwentarza to dokument prywatny, który podobnie jak spis inwentarza służy ustaleniu majątku spadkowego. Nie jest on sporządzany w toku żadnego postępowania sądowego, ani na podstawie postanowienia sądu, a prawo jedynie reguluje wzór takiego wykazu. Wzór jest dostępny na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości. W przypadku złożenia wykazu inwentarza przed notariuszem, wykaz inwentarza zostaje objęty protokołem sporządzonym w formie aktu notarialnego.
W wykazie ujawnia się składniki spadku. Podaje się również wartość przedmiotów według cen z chwili otwarcia spadku. Co więcej, trzeba wykazać długi spadkowe i ich wysokość. Na wypadek ujawnienia się składników majątku nieujętych w wykazie ustawodawca przewidział możliwość uzupełnienia wykazu.
Kto może sporządzić wykaz inwentarza?
Sporządzić wykaz inwentarza mogą: spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, zapisobierca windykacyjny, a także wykonawca testamentu. Spadkobierca lub notariusz mogą sporządzić taki wykaz w formie protokołu. Jeśli zrobi to notariusz, przesyła odpis protokołu do sądu spadku. Dopiero z momentem złożenia wykazu inwentarza w sądzie albo u notariusza uzyskuje on walor prawny. W konsekwencji, dopiero z tym właśnie momentem sporządzenie wykazu inwentarza jest zakończone i wywołuje skutki prawne. Wykaz inwentarza może być złożony w sądzie spadku lub w sądzie, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania składającego wykaz.
Kiedy wybrać spis, a kiedy wykaz?
| SPIS INWENTARZA | WYKAZ INWENTARZA |
| Jeżeli chcesz, aby komornik zrobił robotę za Ciebie i wyszukał majątek pytając np. księgi wieczyste i banki o majątek i długi | Jeżeli nie chcesz ponosić kosztów spisu inwentarza. |
| Jeżeli chcesz mieć pewność co do przedmiotów należących do spadku i długów spadkowych. | Jeżeli nie obawiasz się o niekompletność wykazu inwentarza, co ma wpływ na twoją odpowiedzialność za długi spadkowe. |
Jakie są skutki prawne sporządzenia spisu inwentarza.
Skutkiem sporządzenia spisu inwentarza jest uzyskanie dokumentu urzędowego stanowiącego przedmiotach spadkodawcy, ich wartości oraz o długach i ich wysokości. To znaczne ułatwienie dla osób, które dziedziczą, a np. nie miały kontaktu ze spadkodawcą i nie wiedzą nic o jego majątku. Takim dokumentem może się posługiwać również np. spadkobierca wobec wierzycieli (o czym zaraz) . Taki dokument wreszcie może być bardzo przydatny osobie występującej z roszczeniem o zachowek.
Spis inwentarza ogranicza odpowiedzialność za długi spadkowe. Komornik ujmuje w nim aktywa zmarłego, takie jak majątek ruchomy, nieruchomy oraz środki finansowe. Co ważne, uwzględnia także pasywa, czyli długi. Dzięki temu spadkobiercy otrzymują dokument o mocy urzędowej. Dokument ten określa wysokość odpowiedzialności za długi spadkowe. W rezultacie spadkobierca może okazać go wierzycielom. Dokument jasno wskazuje zakres odpowiedzialności za zobowiązania zmarłego.
W razie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Powyższe ograniczenie odpowiedzialności odpada, jeżeli spadkobierca podstępnie pominął w wykazie inwentarza lub podstępnie nie podał do spisu inwentarza przedmiotów należących do spadku. Również przedmiotów zapisów windykacyjnych albo podstępnie uwzględnił w wykazie inwentarza lub podstępnie podał do spisu inwentarza nieistniejące długi.
Odpowiedzialność za długi spadkowe jest ograniczona do wartości aktywów. Oznacza to, że spadkobierca odpowiada tylko do wysokości stanu czynnego spadku. Warto zaznaczyć, że wierzyciele mogą uzyskać tytuł wykonawczy przeciwko spadkobiercom i dochodzić swoich roszczeń w postępowaniu egzekucyjnym.
Przykład:
Załóżmy, że odziedziczyłeś po dziadku spadek o wartości 50 000 zł. W skład tego spadku wchodzą: samochód wart 30 000 zł, oszczędności w wysokości 20 000 zł. Jednak dziadek miał także długi w wysokości 80 000 zł. Ograniczenie odpowiedzialności: Jeśli przyjąłeś spadek z dobrodziejstwem inwentarza, odpowiadasz za długi tylko do wartości spadku, czyli 50 000 zł. Oznacza to, że wierzyciele mogą domagać się spłaty długów tylko do tej kwoty, a nie więcej. W praktyce w takiej sytuacji najczęściej odrzuca się spadek. Ograniczenie odpowiedzialności do kwoty 50.000 zł będzie oznaczało bowiem konieczność spłaty długów do tej kwoty.
Wówczas spadkobiercy odpowiadają za długi całym swoim majątkiem, nie tylko składnikami spadku. W przypadku spłaty wierzycieli obowiązuje zasada proporcjonalności. Każdy wierzyciel otrzymuje część spłaty odpowiednią do swojej wierzytelności. Przestrzeganie tej zasady jest kluczowe. W przeciwnym razie może dojść do pokrzywdzenia innych wierzycieli.
Jeśli wybrałeś prywatny wykaz inwentarza, pamiętaj o jego kompletności. W przeciwnym razie wierzyciele mogą go zakwestionować. Wówczas mogą złożyć wniosek o formalny spis inwentarza. Dzięki temu ich wierzytelności zostaną uwzględnione jako długi spadku.
Jakie są koszty związane ze spisem inwentarza?
Sporządzenie spisu inwentarza wiąże się z kosztami sądowymi jak i komorniczymi – opłata sądowa od wniosku wynosi 100 zł, a opłata stała u komornika wynosi 400 zł. Do tego dochodzą ewentualne wydatki gotówkowe komornika przy dokonywaniu czynności. Jeżeli do spadku wchodzą nieruchomości i wartościowe rzeczy ruchome (np. samochód osobowy), pojawi się również konieczność poniesienia dodatkowych opłat za wycenę majątku przez biegłych rzeczoznawców. Dodatkowo, komornik pobiera wynagrodzenie za sporządzenie spisu inwentarza i wynosi ono 10% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za każdą rozpoczętą godzinę. Po zakończeniu spisu komornik nalicza ostateczną opłatę.
Jakie są najczęstsze błędy przy sporządzaniu spisu inwentarza?
Jednym z najczęściej pojawiających się błędów jest pominięcie składników majątku i błędna wycena przedmiotów należących do spadku. Wynika to z faktu, że nie wszystkie składniki majątkowe zmarłego są proste do ustalenia przez komornika. Przykładem są np. długi w postaci prywatnych pożyczek, gotówka.
Sąd spadku wydaje uzupełniający spis inwentarza, jeśli zostanie ujawniony niezamieszczony składnik spadku lub dług. Co ważne, w przypadku spisu wydanego z urzędu, sąd również z urzędu sporządza jego uzupełnienie.
W przypadku błędów w wykazie inwentarza można go uzupełnić. Dotyczy to zarówno nieświadomego pominięcia składników majątku spadkowego, jak i błędnej wyceny aktywów. Przepisy dotyczące uzupełnienia wykazu są takie same jak przy jego składaniu – w praktyce oznacza to konieczność złożenia nowego wykazu inwentarza.
Spis inwentarza Gdynia, Gdańsk - podsumowanie
Sporządzenie spisu inwentarza jest kluczowe dla spadkobierców, zapisobierców i uprawnionych do zachowku. Nasza kancelaria pomaga sprawnie i bezproblemowo przejść przez ten etap. Reprezentujemy osoby z Gdyni oraz Gdańska, ale nie tylko. Również w sprawach spadkowych służymy pomocą.