Rozwód z orzeczeniem o winie to rozwiązanie, które pozwala ustalić, kto ponosi odpowiedzialność za rozpad małżeństwa. Choć wiąże się z dłuższym i bardziej skomplikowanym postępowaniem, może mieć istotne konsekwencje prawne, zwłaszcza w zakresie alimentów i podziału majątku. W artykule wyjaśniamy, czym jest rozwód z orzeczeniem o winie, jakie są jego skutki i kiedy warto się na niego zdecydować. Dowiesz się również, jakie dowody mogą mieć kluczowe znaczenie w takiej sprawie oraz jakie sądowe procedury należy przejść, aby skutecznie dochodzić swoich praw.
Rozwód z orzeczeniem o winie to szczególny rodzaj postępowania sadowego, którego celem jest ustalenie zawinienia w rozkładzie pożycia małżeńskiego, wskazując stronę lub strony odpowiedzialne za jego trwałe i zupełne zerwanie.
Sąd jest zobowiązany do orzekania o winie wyłącznie w przypadku zgłoszenia takiego żądania przez jednego lub oboje małżonków. W razie zgodnego oświadczenia stron o rezygnacji z rozstrzygania tej kwestii, sąd rozwiązując małżeństwo, nie przypisuje winy żadnej ze stron.
Jeżeli zostanie zgłoszone żądanie orzekania o winie, sąd może w wyroku rozwodowym orzec, że:
Przy ustalaniu winy sąd dokonuje oceny, czy doszło do zawinionego naruszenia podstawowych obowiązków małżeńskich w szczególności obowiązku wierności, wspólnego pożycia, wzajemnej pomocy, współdziałania dla dobra rodziny oraz przyczyniania się do zaspokajania jej potrzeb.
Orzeczenie o winie ma istotne konsekwencje prawne, zwłaszcza w zakresie ewentualnego obowiązku alimentacyjnego między byłymi małżonkami, zgodnie z art. 60 k.r.o. małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia nie może domagać się alimentów od drugiego, natomiast małżonek niewinny może żądać alimentów, jeśli rozwód powoduje istotne pogorszenie jego sytuacji materialnej.
Żądanie pozwu rozwodowego można zmienić aż do zamknięcia rozprawy przed sądem I instancji. Zmiana żądania możliwa jest wyłącznie w formie pisemnej. Oznacza to, że zmianę żądania powinieneś zgłosić na piśmie, które spełnia wszystkie wymogi pisma procesowego. Jeżeli żądanie zgłosisz w formie ustnej na rozprawie – nie będzie to skuteczne.
Najczęstsze powody, dla których sądy orzekają o winie, to:
Konsekwencje rozwodu z orzeczeniem o winie są następujące:
Rozwód z orzeczeniem o winie może mieć sens, ale jest to indywidualna sprawa. Każdorazowo zależy to od sytuacji i oczekiwań strony, która decyduje się na zgłoszenie żądania orzekania o winie.
Jeżeli jesteś w dużo gorszej sytuacji finansowej niż małżonek, który do tej pory był głównym żywicielem rodziny (a Ty np. poświęcałaś/eś swój czas na sprawowanie opieki nad dziećmi i prowadzenie domu, co wynikało z takiego podziału ról w małżeństwie), warto rozważyć domaganie się rozwodu z wyłącznej winy współmałżonka. Jeżeli bowiem jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Alimenty te co do zasady są dożywotnie, chyba że zdecydujesz się ponownie wstąpić w związek małżonków lub zaistnieją okoliczności uzasadniające uchylenie tych alimentów (np. poważna choroba małżonka zobowiązanego do alimentów, znaczna zmiana sytuacji finansowej stron).
Niektórym osobom zależy także, niezależnie od alimentów – na usankcjonowaniu „prawdy” i uzyskaniu moralnej satysfakcji z orzeczenia o winie.
Jeżeli natomiast chcesz szybko zakończyć sprawę, rozwód z orzekaniem o winie z pewnością nie jest tu najlepszą drogą – proces może trwać nawet kilka lat, zwłaszcza jeżeli druga strona nie uznaje żądania uznania jej za wyłącznie winną rozpadowi małżeństwa.
Rozwód z orzeczeniem o winie trwa dłużej niż rozwód bez orzekania o winie. W dużej mierze zależy to od ilości świadków, których zdecydujesz się zawnioskować do sądu – w sprawach o rozwód z orzekaniem o winie z reguły są oni konieczni. Jeżeli dodatkowo żądanie pozwu obejmuje kwestie dotyczące alimentów od współmałżonka oraz małoletnich dzieci stron, sprawa potrwa odpowiednio dłużej. Należy przygotować się zatem na minimum 2 lata postępowania przed sądem pierwszej instancji. Jeżeli któraś strona zdecyduje się złożyć apelację od niekorzystnego dla niej wyroku, należy przygotować się na dodatkowe 6 – 12 miesięcy w drugiej instancji.
Pozew o rozwód z orzeczeniem o winie różni się od standardowego pozwu przede wszystkim koniecznością wskazania i udowodnienia winy współmałżonka w rozkładzie pożycia małżeńskiego. Oznacza to, że w treści pozwu należy:
Można również zawrzeć wniosek o orzeczenie alimentów na rzecz małżonka niewinnego.
Opłata sądowa od pozwu o rozwód wynosi 600 zł – niezależnie od tego, czy jest to rozwód z orzeczeniem o winie, czy bez. Dodatkowe koszty mogą obejmować:
W przypadku wygranej, strona „niewinna” może domagać się zwrotu kosztów procesu od strony uznanej za winną.
Rozwód z orzeczeniem o winie nie wpływa bezpośrednio na podział majątku, ponieważ co do zasady podział odbywa się na zasadzie równości udziałów. Jednak w niektórych przypadkach sąd może odstąpić od zasady równego podziału, jeśli np.:
Podział majątku można przeprowadzić osobno po rozwodzie lub w trakcie postępowania rozwodowego (jeśli nie spowoduje to nadmiernego wydłużenia sprawy). W praktyce sądy – o ile nie ma zgodnego wniosku o podział majątku – nie przeprowadzają takich spraw i konieczne jest odrębne złożenie wniosku o podział majątku po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego. Jeżeli masz już ustanowioną rozdzielność majątkową, sprawę o podział majątku możesz przeprowadzić równolegle
z rozwodem. Jeżeli chcesz wiedzieć więcej o podziale majątku zapraszam do naszego artykułu na blogu o podziale majątku.
Podstawowe dokumenty to:
W trakcie sprawy o rozwód przydatne do orzeczenia o winie współmałżonka mogą być:
Oczywiście, nie wszystkie wskazane wyżej dowody są niezbędne do powołania. Każdy dowód sąd ocenia indywidualnie.
W polskim postępowaniu cywilnym nie istnieje ogólna zasada wyłączająca dowody uzyskane z naruszeniem prawa. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Oznacza to, że sąd ma swobodę w ocenie dowodów, nawet jeśli zostały one zdobyte w sposób niezgodny z prawem.
W orzecznictwie przyjmuje się, że dowody uzyskane z naruszeniem prawa mogą być dopuszczone, a ich wartość dowodowa podlega ocenie sądu. Przykładowo, Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 15 października 2015 r., sygn. akt I ACa 87/15, stwierdził, że polska procedura cywilna nie zawiera przepisu wyłączającego możliwość przedstawienia dowodu zdobytego sprzecznie z prawem.
W związku z powyższym, choć nie ma ogólnego zakazu dopuszczania dowodów uzyskanych niezgodnie z prawem, sąd każdorazowo ocenia ich dopuszczalność i wiarygodność, biorąc pod uwagę okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa.
Istnieją natomiast przepisy, które wykluczają powołania pewnych osób w charakterze świadków, przykładowo świadkami nie mogą być:
Sąd może także pominąć dowód:
Zdrada nie zawsze jest gwarantem orzeczenia o winie współmałżonka:
Tak, sąd może orzec rozwód z winy obu stron, jeśli uzna, że każda ze stron przyczyniła się do rozpadu małżeństwa w jakimkolwiek stopniu. Wina w rozkładzie pożycia małżeńskiego nie podlega stopniowaniu, co oznacza, że nawet minimalny stopień zawinienia po stronie jednego z małżonków skutkuje orzeczeniem rozwodu z winy obojga małżonków. W orzecznictwie przyjmuje się, iż jeśli chociażby w niewielkim zakresie drugi małżonek przyczynił się do rozpadu małżeństwa, sąd nie może orzec wyłącznej winy drugiej strony. W konsekwencji, jeżeli nawet jeden z małżonków ponosi 99% winy, a drugi jedynie 1%, sąd jest zobowiązany do orzeczenia winy obu stron, o ile strona przeciwna wnosi o ustalenie winy. Takie ukształtowanie przepisów wyklucza możliwość stopniowania winy
i przypisywania jej w różnym zakresie każdemu z małżonków.
Sąd może orzec rozwód z winy obu małżonków w sytuacji, gdy analiza materiału dowodowego wskazuje, że każdy z małżonków w sposób zawiniony przyczynił się do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Przykładowe okoliczności skutkujące takim rozstrzygnięciem to:
W takiej sytuacji sąd w wyroku rozwodowym wskazuje, że rozwód następuje z winy obu stron, co może mieć znaczenie przy ewentualnych roszczeniach alimentacyjnych.
Rozwód z winy obu stron oznacza, iż sąd, na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, stwierdza, że każde z małżonków przyczyniło się do trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego.
Skutkiem takiego rozstrzygnięcia jest wyłączenie możliwości dochodzenia przez któregokolwiek z małżonków alimentów z tytułu istotnego pogorszenia sytuacji majątkowej wskutek rozwodu. W sytuacji orzeczenia rozwodu z winy obu stron, obowiązek alimentacyjny między byłymi małżonkami może powstać jedynie w przypadku wykazania przez uprawnionego stanu niedostatku. Obowiązek taki jest co do zasady dożywotni, jednak z czasem może być zmieniony lub uchylony w przypadku zaistnienia okoliczności uzasadniających jego modyfikację. Małżonek zobowiązany do zapłaty alimentów ma bowiem możliwość wystąpienia z pozwem o uchylenie alimentów na byłego małżonka, bądź też obniżenie alimentów. Z kolei małżonek uprawniony do alimentów może żądać ich podwyższenia z czasem.
W każdym jednak razie obowiązek alimentacyjny wygasa na skutek wstąpienia w nowy związek małżeński przez małżonka uprawnionego do alimentów.
Nagrania mogą stanowić dowód w sprawie rozwodowej i są one bardzo często przedkładane przez strony w postępowaniu sądowym. Pamiętaj, żeby do każdego nagrania na płycie CD przygotować stenogram, tj. pisemne odtworzenie załączanej rozmowy. Pamiętaj również o tym, że nagranie rozmowy, w której nie uczestniczysz może być uznane za przestępstwo. Dotyczy to sytuacji kiedy nie ma zgody drugiej strony na nagrywanie i rozpowszechnianie nagrania.
Nie bezpośrednio. Orzeczenie winy w rozwodzie nie jest równoznaczne z pozbawieniem władzy rodzicielskiej. Jednak jeśli zachowanie małżonka uznanego za winnego miało negatywny wpływ na dzieci (np. przemoc, zaniedbanie, uzależnienia), sąd rozważy ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej w postępowaniu o rozwód.
Sąd orzekający rozwód nie decyduje bezpośrednio o miejscu zamieszkania dzieci na podstawie winy jednego z rodziców. Przy ustalaniu miejsca zamieszkania dziecka sąd bierze pod uwagę przede wszystkim:
Orzeczenie o winie może być jedynie dodatkowym czynnikiem branym pod uwagę, jeśli wynika z niego, że jeden z rodziców jest niezdolny do właściwej opieki nad dzieckiem.
Tak, rozwód z orzeczeniem o winie może wpłynąć na alimenty na rzecz małżonka niewinnego. Jeżeli rozwód istotnie pogorszył sytuację materialną małżonka niewinnego, sąd na żądanie tego małżonka może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się
w niedostatku.
Orzeczenie o winie nie ma natomiast wpływu na obowiązek alimentacyjny względem dzieci – ich wysokość zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz możliwości zarobkowych i majątkowych rodzica.
Aby uzyskać rozwód z orzeczeniem o winie współmałżonka, należy:
Tak, choć jest to trudniejsze. Sąd ocenia winę małżonka na podstawie całości zebranego materiału dowodowego, który może obejmować nie tylko zeznania świadków, ale także dokumenty, nagrania, korespondencję czy ekspertyzy biegłych.
W postępowaniu rozwodowym kluczowe znaczenie ma wykazanie, że:
Chociaż świadkowie są często istotnym elementem postępowania dowodowego, to w niektórych przypadkach sąd może orzec rozwód z winy jednego z małżonków wyłącznie na podstawie dowodów rzeczowych (np. raportów detektywistycznych, dokumentacji medycznej czy wiadomości tekstowych). Jednak brak świadków może osłabić pozycję strony domagającej się orzeczenia winy, zwłaszcza jeśli druga strona zaprzecza zarzutom.
Koszty rozwodu z orzeczeniem o winie obejmują:
Strona przegrywająca sprawę może zostać obciążona kosztami procesu na rzecz strony wygrywającej.
Zamiast rozwodu z orzeczeniem o winie, strony mogą rozważyć:
Tak, mediacja jest możliwa, nawet gdy jedna ze stron dąży do orzeczenia winy drugiego małżonka. Mediacja może pomóc w:
Sąd może skierować strony do mediacji na każdym etapie postępowania, jeśli uzna, że istnieje szansa na ugodowe rozwiązanie niektórych kwestii, jak również gdy istnieją widoki na utrzymanie małżeństwa.
Orzeczenie o winie nie jest możliwe po uprawomocnieniu się wyroku. Co do zasady orzeczenie o winie staje się prawomocne po upływie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku (termin 7 dni od dnia opublikowania wyroku, opłata sądowa od wniosku wynosi 100 zł), a następnie po upływie terminu do złożenia apelacji (14 dni od doręczenia stronie wyroku wraz z uzasadnieniem). Jeżeli zdecydujesz się złożyć apelację, sąd drugiej instancji może zmienić rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji również w zakresie winy. Po uprawomocnieniu się wyroku sądu pierwszej instancji, jak również po wydaniu wyroku przez sąd drugiej instancji, orzeczenie o winie staje się ostateczne i nie podlega zmianie.
Przygotowanie do rozprawy rozwodowej z orzeczeniem o winie wymaga dyscypliny oraz pewności w działaniu. Kluczowe kroki obejmują:
Właściwa strategia i przygotowanie mogą przyczynić się do skutecznego wykazania winy drugiego małżonka oraz uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia w zakresie alimentów, podziału majątku i opieki nad dziećmi.
Spis treści Czy można pozwać bank po całkowitej spłacie kredytu frankowego w 2025 roku? To…
Spis Treści W sprawach o rozwód często dochodzi do wydawania przez sądy rozstrzygnięć jeszcze przed…
Spis treści Czym jest spis inwentarza? Spis inwentarza to formalna procedura, którą przeprowadza komornik…
Chciałbyś samodzielnie rozliczyć podatek od handlu walutami wirtualnymi w 2024, ale nie wiesz jak? Zapraszam…
Spis treści Warunkowe umorzenie postępowania karnego jest środkiem polegającym na odstąpieniu od skazania i ukarania…
Spis treści Jako adwokat od spraw gospodarczych często mam do czynienia z pytaniami dotyczącymi ciekawej…