W sprawach o rozwód często dochodzi do wydawania przez sądy rozstrzygnięć jeszcze przed wydaniem wyroku. Chodzi tutaj o to, aby na czas trwania postępowania rozwodowego ustalić pewne prawa i obowiązki stron związane z dalszym funkcjonowaniem rodziny. Jednym z takich rozstrzygnięć jest postanowienie w zakresie alimentów płatnych na czas trwania postępowania rozwodowego na rzecz małżonka lub na rzecz dzieci stron, a także przyczyniania się do zaspokojenia potrzeb rodziny. Fachowo nazywa się to roszczenie o zabezpieczenie potrzeb rodziny, a popularnie zabezpieczenie alimentów na czas rozwodu. Jest to obowiązek o charakterze alimentacyjnym, który ma jednak szerszy charakter niż „zwykły” obowiązek alimentacyjny. Czym jest i na czym on polega? Odpowiemy na to w dalszej części artykułu.
Czym jest wniosek o zabezpieczenie potrzeb rodziny?
Roszczenie o zabezpieczenie potrzeb rodziny zmierza do uzyskania przez małżonka uprawnionego środków utrzymania dla siebie, a także bardzo często również dla dzieci rozwodzących się małżonków. Ze względu na charakter alimentacyjny tego roszczenia, sąd uwzględniając wniosek zasądza od obowiązanego małżonka określoną kwotę, płatną każdego miesiąca – tak samo jak alimenty.
Rodzinę stanowią małżonkowie i ich wspólne małoletnie dzieci, jak również dzieci pełnoletnie, o ile nie są jeszcze samodzielne. Oboje małżonkowie obowiązani są przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą założyli. Każdy małżonek według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych. Zadośćuczynienie temu może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 listopada 2012 roku, III CZP 77/12, w sprawie o rozwód sąd może na wniosek jednego z małżonków orzec o obowiązku przyczyniania się do zaspokojenia w czasie trwania postępowania potrzeb rodziny, także obejmujących koszty utrzymania pełnoletnich dzieci.
Czemu zabezpieczenie alimentów na czas rozwodu jest ważne?
Zabezpieczenie jest ważne, ponieważ w ten sposób potrafi zabezpieczyć środki do życia dla jednego z małżonków na czas trwania rozwodu. Podczas rozstania często dochodzi do sytuacji, w których jeden z małżonków nie dysponuje wystarczającymi środkami na zaspokojenie potrzeb swoich i dzieci, a drugi współmałżonek nie przekazuje żadnych środków na to utrzymanie, bądź przekazuje je w zbyt niskiej kwocie. Rozstanie niejednokrotnie wiąże się z wyprowadzką żony/męża ze wspólnie zajmowanego mieszkania i pozostawieniem dzieci pod opieką partnera (najczęściej żony). Zdarza się także, iż współmałżonek, z którym nadal zamieszkujesz, nie partycypuje w opłacaniu rachunków za mieszkanie, bądź też blokuje Ci dostęp do wspólnych pieniędzy.
Zabezpieczenie potrzeb rodziny ma na celu zaspokojenie bieżących potrzeb domowych jeszcze na czas postępowania o rozwód, bez konieczności prowadzenia długotrwałego postępowania dowodowego. Postępowanie główne może być długotrwałe – zwłaszcza wtedy, kiedy na wniosek strony sąd ma orzekać o winie za rozpad związku małżeńskiego.
Należy pamiętać, że obowiązek alimentów na czas rozwodu istnieje niezależnie od tego, czy małżonkowie mieszkają razem czy osobno, czy posiadają wspólność ustawową majątkową czy rozdzielność majątkową. Każda sytuacja jest inna, a rozstania małżonków mają różny przebieg. Zabezpieczenie potrzeb rodziny uzyskasz zatem nawet wtedy, kiedy z różnych względów nadal zajmujesz mieszkanie wspólnie z małżonkiem w trakcie rozwodu.
Kto może złożyć wniosek o zabezpieczenie potrzeb rodziny?
Wniosek o zabezpieczenie potrzeb rodziny może złożyć każdy z małżonków. W praktyce najczęściej zdarza się, że taki wniosek składa żona, która po rozstaniu sprawuje opiekę nad dziećmi i nie uzyskuje od męża żadnych lub wystarczających środków na utrzymanie. Nie jest jednak oczywiście wykluczone, aby taki wniosek złożył również mężczyzna. Wszystko zależy, jednak od indywidualnej sytuacji.
Kiedy można złożyć wniosek o zabezpieczenie potrzeb rodziny?
Wniosek o zabezpieczenie potrzeb rodziny można złożyć na każdym etapie sprawy, aż do prawomocnego zakończenia postępowania w sprawie. Oznacza to, że żądanie możesz zawrzeć już w pozwie o rozwód, jak również w odpowiedzi na pozew i dalszych pismach procesowych. Najlepiej taki wniosek złożyć jak najwcześniej, gdyż sąd zasądzi określoną kwotę najwcześniej z datą wpływu wniosku do sądu.
Ile kosztuje wniosek o zabezpieczenie alimentów na czas rozwodu?
Wniosek o zabezpieczenie alimentów na czas rozwodu jest nieodpłatny. Nie poniesiesz żadnych kosztów sądowych z tytułu wniosku o zabezpieczenie potrzeb rodziny.
Ile wynoszą alimenty na czas trwania rozwodu?
Nie ma z góry określonej kwoty, którą możesz uzyskać tytułem alimentów na czas rozwodu. Jest to zależne od wielu czynników, tj. stopy życiowej małżonków, ilości dzieci, wysokości stałych wydatków, możliwości zarobkowych stron. Sąd weźmie także pod uwagę wiek dzieci oraz sposób, w jakim dotychczas małżonkowie partycypowali w utrzymaniu rodziny. W tym miejscu należy podkreślić, że praca małżonka polegająca na prowadzeniu domu i wychowaniu małoletnich dzieci, również będzie wartościowana.
Kiedy upada zabezpieczenie alimentów?
Obowiązek przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny wygasa z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Od tego czasu małżonek jest zobowiązany do łożenia alimentów zasądzonych w wyroku na poszczególnych członków rodziny (na rzecz małoletnich dzieci stron, a czasami również na rzecz byłego małżonka).
Czy zabezpieczenie alimentów jest natychmiast wykonalne?
Postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia alimentów na czas rozwodu jest natychmiast wykonalne i to niezależnie od tego, czy strona niezadowolona z rozstrzygnięcia zdecyduje się na jego zaskarżenie. Oznacza to, że zaraz po doręczeniu przez sąd takiego postanowienia, możesz złożyć wniosek do komornika o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko obowiązanemu.
Ile czeka się na zabezpieczenie alimentów na czas rozwodu?
Co do zasady wniosek o udzielenie alimentów na czas rozwodu podlega rozpoznaniu bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu.
W praktyce rzadko się zdarza, aby wniosek został rozpoznany w terminie tygodniowym. Jest to termin wyłącznie instrukcyjny. Oznacza to, że jego przekroczenie przez sąd nie skutkuje żadną sankcją dla sądu. Zdarza się także, iż sąd przed rozpoznaniem takiego wniosku będzie chciał przesłuchać strony postępowania na rozprawie. Z reguły jednak większość wniosków udaje się rozpoznać w terminie miesiąca/dwóch od dnia złożenia wniosku.
Jak napisać wniosek o zabezpieczenie potrzeb rodziny?
Wniosek należy napisać zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego. Każde pismo procesowe musi zawierać oznaczenie sądu, oznaczenie stron (imiona, nazwiska, PESEL), ich adres, oznaczenie pisma i jego treść. W piśmie należy sformułować wniosek, który będzie brzmiał następująco:
„Wnoszę o zasądzenie od ….. kwoty po …… (słownie: ……) miesięcznie tytułem zabezpieczenia usprawiedliwionych kosztów utrzymania rodziny, płatnych z góry do ….. dnia każdego miesiąca do rąk …… wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w płatności każdej raty”.
Wniosek należy uzasadnić i podnieść okoliczności, które przemawiają za uwzględnieniem wniosku. Zaznacz, że nie otrzymujesz od małżonka wystarczających środków na zaspokojenie potrzeb rodziny i nie dysponujesz finansami, które pozwalają na poniesienie wszystkich niezbędnych wydatków.
Przygotowując wniosek o zabezpieczenie potrzeb rodziny należy załączyć w zasadzie te same dokumenty, które składane są w „zwykłych” sprawach alimentacyjnych. Należy przedłożyć zaświadczenie o dochodach, potwierdzenie uiszczenia opłat eksploatacyjnych za ostatnie miesiące, a także faktury lub paragony imienne dokumentujące ponoszone wydatki (również za odzież, zabawki czy lekarstwa dla dzieci). Wykaż swoje miesięczne zobowiązania finansowe, jeśli spłacasz kredyty czy pożyczki. Jeżeli dysponujesz dokumentami potwierdzającymi dochody małżonka (np. roczne zeznania podatkowe), również przedłóż je sądowi. W przypadku konieczności ponoszenia niestandardowych wydatków, które związane są np. z problemami zdrowotnymi członków rodziny, należy załączyć stosowną dokumentację medyczną. Pamiętaj o sporządzeniu kosztorysu utrzymania członków rodziny – możesz go zawrzeć w treści uzasadnienia wniosku, bądź też złożyć jako osobny dokument.
Oczywiście taki wniosek należy również własnoręcznie podpisać.
Czy można żądać zabezpieczenia potrzeb rodziny wstecznie?
Nie możesz domagać się zabezpieczenia potrzeb zaistniałych w przeszłości, a jedynie tych przyszłych. W praktyce oznacza to, że sądzasądzi od małżonka obowiązanego określoną kwotę od daty jego wpływu wniosku do sądu.
Oddalenie wniosku o zabezpieczenie alimentów - co można zrobić?
Na postanowienie oddalające wniosek o zabezpieczenie potrzeb rodziny przysługuje zażalenie do sądu odwoławczego. W celu zaskarżenia postanowienia, w terminie tygodniowym od daty jego doręczenia należy złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia postanowienia i doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem (wniosek nie podlega opłacie). Następnie masz tydzień na wniesienie zażalenia do sądu odwoławczego, licząc od dnia doręczenia Ci postanowienia z uzasadnieniem. Jeżeli potrzebujesz pomocy w zaskarżeniu takiego orzeczenia skontaktuj się z naszą kancelarią.
Jak się bronić przed wnioskiem o zabezpieczenie alimentów na czas rozwodu?
Obrona przed wnioskiem o zabezpieczenie alimentów na czas rozwodu jest bardzo trudna. Często sprowadza się ona głównie do kwestionowania kwoty zasądzonej. Jeżeli rodzinę tworzą również małoletnie dzieci, musisz liczyć się z tym, że sąd uwzględni wniosek drugiej strony o zabezpieczenie potrzeb rodziny. W konsekwencji będziesz musiał na nią łożyć na czas trwania postępowania o rozwód. Nie ma w zasadzie możliwości – o ile nie jesteś dla dzieci rodzicem pierwszoplanowym, aby sąd nie uwzględnił takiego wniosku. Możesz jednak skutecznie kwestionować zasądzoną od Ciebie kwotę, domagając się niższej. Jeżeli ponosisz jakieś wydatki (np. z pominięciem małżonka spłacasz kredyt hipoteczny, rachunki mieszkaniowe, opłacasz dzieciom zajęcia dodatkowe itp.), należy przedstawić to sądowi, który weźmie pod uwagę Twój wkład finansowy w utrzymanie rodziny.